Formami rodzinnej pieczy zastępczej są:
- Rodzina zastępcza
- spokrewniona,
- niezawodowa,
- zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna
- Rodzinny dom dziecka.
Rodzinę zastępczą tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy.
Rodzinę zastępczą spokrewnioną tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, będący wstępnymi (dziadkowie, pradziadkowie) lub rodzeństwem dziecka.
Rodzinę zastępczą zawodową lub rodzinę zastępczą niezawodową tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka. W rodzinie zastępczej niezawodowej lub zawodowej w tym samym czasie może przebywać łącznie nie więcej niż 3 dzieci lub osób, które osiągnęły pełnoletniość przebywając w pieczy zastępczej. W razie konieczności umieszczenia w rodzinie zastępczej rodzeństwa jest dopuszczalne umieszczenie większej liczby dzieci.
Rodzinny dom dziecka tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy. W rodzinnym domu dziecka może przebywać łącznie nie więcej niż 8 dzieci lub osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej (lub w razie konieczności liczniejsze rodzeństwo).
Rodziny zastępcze oraz rodzinne domy dziecka, mogą być są wspierane przez rodziny pomocowe.
W przypadku czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą lub prowadzącego rodzinny dom dziecka piecza zastępcza może zostać powierzona rodzinie pomocowej np. w związku z wypoczynkiem, udziałem w szkoleniu, pobytem w szpitalu bądź innymi nieprzewidzianymi trudnościami lub zdarzeniami losowymi. Podstawą umieszczenia dziecka w rodzinie pomocowej jest umowa zawarta pomiędzy starostą a rodziną pomocową. - rodzina zastępcza niezawodowa, zawodowa lub prowadzący rodzinny dom dziecka,
- małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim przeszkoleni do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, prowadzenia rodzinnego domu dziecka lub rodziny przysposabiającej.
Rodziną pomocową może być:
Tryb umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej:
- na podstawie orzeczenia sądu
- na wniosek rodziców na podstawie umowy cywilno – prawnej zawartej przez rodzinę zastępczą ze starostą
Pełnienie funkcji rodziny zastępczej – prawa i obowiązki
- udział w szkoleniach organizowanych zarówno dla kandydatów jak i dla rodzin pełniących już funkcję rodziny zastępczej,
- współpraca z Sądem, tut. Centrum oraz innymi instytucjami,
- prawo do otrzymywania wsparcia ze strony koordynatora,
- informowanie o wszystkich zmianach dotyczących dziecka, a w szczególności związanych z jego stanem zdrowia, postępami w nauce, trudnościami wychowawczymi (w tym także informowanie o samowolnych oddaleniach się dziecka z rodziny zastępczej trwające dłużej niż 24 godziny ), trudnościami w sprawowaniu opieki nad dzieckiem, przerwach w sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem (w przypadkach jeżeli przerwa trwa dłużej niż 1 miesiąc ) oraz informowanie o osobie lub instytucji , która w tym czasie sprawuje opiekę nad dzieckiem.
Starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania rodziny zastępczej udziela tej rodzinie pomocy pieniężnej.
Poradnictwo dla rodzin zastępczych
- poradnictwo prawne,
- poradnictwo psychologiczne,
- grupa wsparcia,
- opieka koordynatora.