Rodzina zastępcza to taka rodzina, która zapewnia opiekę i wychowanie dziecku pozbawionemu częściowo lub całkowicie opieki rodziców. Rodzina zastępcza tym różni się od adopcyjnej, że wyraża przede wszystkim gotowość do podjęcia się opieki nad dzieckiem lub dziećmi na okres czasowy lub do uzyskania przez dziecko pełnoletności.
Dziecko powierzone pod opiekę rodziny zastępczej ma możliwość powrotu pod opiekę rodziców lub w przypadku braku takiej możliwości a po uregulowaniu jego sytuacji prawnej ma możliwość na wychowywanie się w rodzinie np. adopcyjnej.
Pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone osobom, które:
- dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;
- nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
- wypełniają obowiązek alimentacyjny – w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
- nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;
- są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone: zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz opinią o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka wystawioną przez psychologa, który posiada co najmniej wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia oraz 2-letnie doświadczenie w poradnictwie rodzinnym;
- przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym: rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego, właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań, wypoczynku i organizacji czasu wolnego;
- pełnienie funkcji rodziny zastępczej niezawodowej lub zawodowej oraz prowadzenie rodzinnego domu dziecka może być powierzone osobom, które nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo;
- w przypadku rodziny zastępczej niezawodowej co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów.
Warunki wymagane od kandydatów na rodziny zastępcze:
- posiadanie stałego miejsca zamieszkania,
- korzystanie z pełni praw obywatelskich i cywilnych,
- dobry stan zdrowia umożliwiający właściwą opiekę nad dzieckiem co zostało stwierdzone zaświadczeniem lekarskim,
- kandydaci nie są lub nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej, nie mają ograniczonej władzy, ani też władza nie została zawieszona,
- posiadanie odpowiednich warunków mieszkaniowych i stałego źródła utrzymania,
- uzyskanie opinii ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania.
Procedura kwalifikowania kandydatów zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej Podstawa prawna: Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. 2020, poz. 821 z późniejszymi zmianami)
- Procedurę kwalifikacji osób zainteresowanych pełnieniem funkcji rodziny zastępczej niezawodowej, zawodowej lub rodzinnego domu dziecka wszczyna pisemny wniosek kandydatów złożony do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Szamotułach, które jest organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej.
- Organizator rodzinnej pieczy zastępczej dokonuje ustalenia czy osoby zainteresowane pełnieniem funkcji rodziny zastępczej spełniają warunki określone w art. 42 ust 1-3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej t.j. Dz. U. 2020, poz. 821 z późniejszymi zmianami) przeprowadzając analizę:
- sytuacji bytowej mieszkaniowej i rodzinnej w miejscu zamieszkania osób zainteresowanych pełnieniem funkcji rodziny zastępczej – poprzez wypełnienie kwestionariusza dla kandydatów na rodziców zastępczych wzór kwestionariusza dla kandydatów na rodziców zastępczych (DOCX, 24 KB);
- sytuacji osobistej osób zainteresowanych pełnieniem funkcji rodziny zastępczej – na podstawie dokumentów- w szczególności :
- zaświadczenia lekarskiego – o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej ( w uzasadnionych przypadkach organizator może wymagać zaświadczeń od innych specjalistów wykluczających ograniczenia zdrowotne w opiece nad dzieckiem)- zgodnie z art. 42 ust 1 pkt 5,
- zaświadczenia o zatrudnieniu i dochodach zgodnie z art. 42 ust 3,
- oświadczenia osób zainteresowanych pełnieniem funkcji rodziny zastępczej, że nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie została im ograniczona ani zawieszona a także oświadczenie, że wypełniają obowiązek alimentacyjny- w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytuły egzekucyjnego
wzór oświadczenia osób zainteresowanych pełnieniem funkcji rodziny zastępczej (DOCX, 18.7 KB) - zaświadczenie o niekaralności,
- życiorys indywidualny kandydata,
- zdjęcia rodzinne,
- referencje ze środowiska,
- oświadczenie o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych (DOCX, 18.7 KB),
- odpis zupełny aktu małżeństwa.
- Organizator rodzinnej pieczy zastępczej z godnie z art. 42 ust 1 pkt 5 b konsultuje osoby zainteresowane pełnieniem funkcji rodziny zastępczej zawodowej, niezawodowej lub rodzinnego domu dziecka u psychologa , który wydaje opinię o posiadaniu lub nie posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka .
- Organizator rodzinnej pieczy zastępczej zgodnie z art. 43 w/w ustawy dokonuje oceny spełnienia warunków , o których mowa w art. 42 ust 1 i 2 ustawy i jeśli zostały spełnione kieruje na szkolenie dla kandydatów na rodziców zastępczych.
- Po uzyskaniu pozytywnej oceny osoby zainteresowane pełnieniem funkcji rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka uczestniczą w szkoleniu organizowanym przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.
- Na wniosek kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, posiadającego świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej lub prowadzonego przez ośrodek adopcyjny (w art. 44 ust 1 ), zgodnie z art. 45 ustawy, organizator pieczy zastępczej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania kandydata wydaje zaświadczenie kwalifikacyjne zawierające potwierdzenie ukończenia tego szkolenia oraz spełnienia warunków o których mowa w art. 42.
- Organizator rodzinnej pieczy zastępczej dokonuje wpisu kandydatów do rejestru danych o osobach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej.
